Vakantie met drie zussen

Milpa of de drie zusters, het standaardvoorbeeld van combinatieteelt.  U kent ze wel : maïs, pompoen en bonen.  Ik geloof er niet zo in, in standaardvoorbeelden dan.

Die drie zussen, dus.  Natuurlijk probeerde ik de combinatie , maar het draaide op niet veel uit.  De kastanjepompoen vluchtte, op haar weg naar de zon, in een uit de kluiten gewassen bottelroos, terwijl haar taak het bedekken van de grond was. De bonen moesten niets hebben van de huisgemaakte compost en de maïs, tja, veel blad, weinig kolf.  De liefde voor de drie dames was bij deze wat bekoeld, althans samen dan.  De staakbonen die klommen beter op steviger materiaal.  De pompoenen die gingen hun eigen weg en met de maïs kwam het eigenlijk nooit echt goed.Het probleem met standaardvoorbeelden is dat je nooit het volledige verhaal krijgt. In ons klimaat, bijvoorbeeld, kunnen die drie zussen pas na de ijsheiligen de grond in. Alledrie tegelijkertijd. Die maïs kan bijgevolg nooit de snelheid van de bonen bijhouden, waardoor haar functie  van  bonenstaak vervalt.  Je kunt natuurlijk struikboontjes planten,  maar die lopen dan weer het risico bedolven te worden onder pompoenblad. Het verhaal van de stikstoffixerende eigenschappen van de bonen zou ook een halve leugen zijn. De bonenplant gebruikt die stikstof namelijk zelf voor het aanmaken van boontjes en wat resteert komt pas vrij als  de plant afstreft en het groeiseizoen al lang voorbij is.

Hugelkulturbedden, nog zo’n voorbeeld. Voor  de  Oostenrijkse Sepp holzer, hield het steek. Zijn terrein lag na een storm bezaaid met omgevallen bomen, dus ging hij aan de slag met  wat hij voor handen had.  Wanneer het succesverhaal van  Philip Forrer wordt opgevoerd, verzwijgen de  filmpjes over de tuin van de halfnaakte man gemakkelijkheidshalve  dat hij  pas na jaren experimenteren de methode vond, die in zijn situatie het beste werkt.  Toch zijn het  grote voorbeelden  die door beginnende permacultuuradepten klakkeloos gekopieerd worden.  Voor iemand met een volkstuintje bijvoorbeeld, lijkt het me veel zinvoller om zijn energie te steken in het maken van compost, in plaats van zich eerst een breuk te graven om vervolgens boomstammen aan te sleuren. Die boomstammen moeten ook ergens vandaan komen en misschien zijn ze beter geschikt als brandhout of randen voor de bedden.   Zelf stelde ik vast dat ik met mijn  hugelkultur ge-experimenteer een woelmuizenparadijs heb gecrëeerd. Al  3 groeiseizoenen na elkaar mag ik bietjes, wortel en pastinaak gewoonweg  vergeten. Nergens staat vermeld dat na constructie van een hugelkultur bed,  het houden van een doorwinterde boerderijkat een must is.  Salonmodellen zijn hierbij niet afdoende, die vormen hoogstens een schijnbedreiging voor het mottenbestand.Ik zal  ook maar meteen bekennen dat ik uitdrukkelijk met de ogen rol als ik de zoveelste kruidenspiraal zie passeren. Maankalenders,  combinatietabellen en wisselteeltschema’s  werden eveneens naar de prullenbak verwezen. Uitgebreide argumenten zullen ooit nog wel eens volgen, ik geef u alvast de essentie mee :  lijstjes dienen  vooral een vals gevoel van controle en alles begint bij de bodem.

Terug naar het Zuid-amerikaanse trio, of liever de uitgebreide familie. Bewust was het eigenlijk niet , maar ik moet toegeven dat de mengelmoestuin (met hugelbed)  dit jaar wel heel erg op Zuid-amerikaanse leest geschoeid is.

Yacon, zoete aardappel, knolcapucien, quinoa, oca,  gewone aardappel, de tomaten en pepertjes in de serre, stuk voor stuk ligt hun oorsprong in dat wonderlijke continent waar menig permacultuur liefhebber de mosterd haalt.  De drie zusters belandden eerder toevallig  naast elkaar,   om het deze keer toch  uitstekend met elkaar te vinden. Jawel, de boontjes zijn struikboontjes, maar met een naam als Montezuna, blijven ze in de sfeer.Als je goed kijkt zie je dat er groot kaasjeskruid (midden)  en  boerenwormkruid (links) zelf domicilie gekozen hebben tussen hun exotische buren. De vergeten, maar o zo lokale aardaker zoekt dan wel steun bij de al even inheemse  hemelsleutel , toch zorgt  zijn roze kleur  voor een zuiders extraatje.

De bloempjes van wilde rucola lonken ondertussen naar de kastanjepompoen .  Eigenlijk  heet die  rucola gewoon grote zandkool,  maar toen de Italiaanse keuken hier populair werd,  was het hipper  om met een naamsverandering de mediterrane roots in de verf  te zetten.   Tuinplan, wisselteeltschema of combinatielijstje kwamen  bij  deze tuin niet te pas. Het is eerder het samengestelde resultaat van langdurig observeren, een vorig jaar opgezette composthoop en de “o,  waar heb ik nog een plaatsje vrij” reflex. Ondanks dat het na een verwoestende hagelbui eind mei, niet meer heeft geregend houdt deze bonte bende aardig stand. Onder de mulchlaag van hooi en ongewenst kruid,  voelt de compostlaag nog steeds  vochtig aan.  De woelmuizen hebben vooralsnog  geen interesse in oca-knolletjes  of yaconwortels.  Na de zaaiwoede van april en de “alles moet buiten” rush van half mei,  is het  enige wat ik in dit stukje tuin nog doe oogsten en genieten.  Een latino feestje met  een mediterrane toets van dolce far niente, als dat geen vakantie is.